Robotların Çağı

Yazar: o.eganTarih: 14 Haziran 2021Kategori: Akademisyen Köşesi, MakalelerYorum Yok

Tarihte alışkanları, zenginlikleri, toplumları tümüyle değiştiren bir takım önemli gelişmeler belirli aralıklarla hep yaşanmıştır. Yakın geçmişe bakacak olursak makineleşmeyi en önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edebiliriz. Tabi ki sonrasında bilgisayarın insan hayatına girmesiyle de değişimin hızı tahminlerin çok ötesine geçmiştir.

Son yıllarda, özellikle Mekatronik alanında çalışma yapanların karşılaştığı gelecekte hayatımıza girmesi beklenen insansız üretim, robot yardımcılar, yapay zeka, robot doktorluğu gibi kavramlar medyanın da ilgi göstermesiyle beraber toplumun da dikkatini çekmeyi başarmıştır. Artık söz edilen bu geleceğin içerisinde yaşamaya başladığımızı söylemek çok da yanlış olmayacaktır. Zaten halihazırda endüstride, askeri alanda, sağlık hizmetlerinde sayısız mekatronik teknolojinin ürünleri olan cihazlar, robotlar kullanılmaktadır. Tıpkı insanlığın kişisel hizmetine sunulmadan önce bilgisayar, otomotiv teknolojilerinin ilk önce askeri alanda kullanılmaya başlaması gibi robotik teknolojiler gelişim süreçlerine ilk olarak uzay araştırmalarında, askeri alanda yapılan çalışmalarda ve endüstriyel üretim sahalarında başlamışlardır.

Pandeminin hayatımıza kattığı yeni normaller hayatlarımızda yaşanacak köklü değişimler için belki de bir başlangıç olacaktır. Burada Mekatronik Mühendisleri ve robotik bilimiyle uğraşanlar başta olmak üzere herkese düşen, insanlığın en kısa sürede atlatmasını umduğumuz bu sıkıntılı sürecin sonunda, aralanan yeni kapıdan karşımıza çıkacak fırsatları en iyi şekilde okuyup, değerlendirmek olacaktır. Tarihte daha önce de olduğu gibi yeni iş alanlarını, yeni kaynakları, beklenen problemleri en iyi öngörüp bunlara göre kendisini hazırlayan bireyler, şirketler ve ülkeler bizi bekleyen bu yeni dönüşümün kazananları olacaktır.

Sürdürülebilir Tarım

Yıllarca teknoloji açısından üstün olarak gösterilen ülkelerle yapılan kıyaslamada, geri kalmışlık ifade edilirken “Tarım Ülkesi” kavramını çokça duymak mümkündü. Fakat insan nüfusunun artması, teknolojik gelişmeler ve tüketim çılgınlığı gibi sebepler beraberinde doğal problemler, kaynak yetersizliği ve gıda ihtiyacı gibi sonuçlar doğurmuştur. Bu durum bize, tarım ve su kaynaklarına olan ihtiyacın insanlık var oldukça önemini hiçbir zaman kaybetmeyeceğini en iyi şekilde tekrar hatırlatmıştır. Ülkeler, uluslararası kuruluşlar bu konunun önemine dikkat çekerek önemli çalışmalar yapmaktadır. Özellikle doğru uygulamalar, teknolojinin tarımsal faaliyetlerde kullanılması üzerine yapılan çalışmalar teşvik edilmektedir. Elektrikle çalışan tarım makinelerinin geliştirilmesi, insansız üretim, veri analizi gibi konular tarımsal faaliyetlerde verimi artırmaya yönelik çalışmalara örnek olarak verilebilir.

Amerika’da son yıllarda yaygınlaşan tarımda robotların kullanımı, insan gücüne bağımlılığı azaltmayı, maliyeti düşürmeyi ve verimliliği arttırmayı hedeflemektedir. Hatta üretim için mahsul seçilirken de makineler tarafından rahatça toplanabilen yapıda olan robotik tarıma elverişli ürünler tercih edilmeye başlanmıştır. Bu sebeple, California’da badem gibi mahsullerin üretimi hızla artmasına rağmen tarım işçilerinin sayısı %11 azalma göstermiştir [1].

Şekil 1. Akıllı Tarım Uygulamaları

Önümüzdeki yeni dönemde, daha az insan gücüyle daha verimli üretimin yapılması ve kaynakların doğru kullanılması için tarımda da mekatronik sistemler, veri işleme ve yapay zeka gibi konular çok daha fazla konuşulacaktır.

Temassız Hizmet

Pandemi döneminde mesafeli ve temassız yaşam biçimi hayatımızda yer edindiği görülmektedir. Özellikle gıda ürünlerinde sağlıklı ve hijyenik açıdan en güvenli kanallar tercih edilmektedir. Aslında bu durumu sadece pandemi süreciyle kısıtlamak çok da doğru olmayacaktır. Tüketici açısından sağlıklı, kolay ve ucuz tüketim, üretici tarafında ise maliyeti düşürmek, kaliteli hizmet sunmak her zaman önemli olmuştur. Bu doğrultuda, robotların çalıştığı kafe, restoranlar ve zamandan tasarruf sağlamak isteyenler için tasarlanan akıllı mutfaklar da yeni çağda sıklıkla karşılaşabileceğimiz mekatronik sistemlere örnek olarak verilebilirler.

Şekil 2. Hayatın İçerisinde Robot Yardımcılar

Japonya’daki Kura isimli işletmenin 262 restoranında suşi yapımında robotlar kullanılmakta ve siparişler müşterilere taşıma bandında servis edilmektedir [2]. Kura’nın bu otomasyon tabanlı restoran modelinin, maliyeti son derece düşürmekle birlikte hizmet kalitesini de arttırdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu gibi işletmelerin artması durumunda, rekabet etmek açısından diğer bütün işletmelere rol model olmaları öngörülebilir bir sonuç olacaktır.

Karar Verebilen Robotlar

Robotların hayatımıza ilk dahil olduğu alanların başında kuşkusuz endüstriyel üretim sahaları gelmektedir. Robotik otomasyon sistemleri, insansız üretim kavramı ve endüstriyel 4.0 gibi gelişmeleri başlatarak aslında robot devriminin öncüleri olmuşlardır. Şimdi bu teknolojinin geldiği son nokta ile ilgili aşağıda Şekil 3’teki Perception robotunu örnek gösterebiliriz. Perception’un özelliği hafızasındaki programın keskin koşullara bağlı olmaması yani yorum yapabilme yeteneğinin bulunmasıdır. Endüstride, geleneksel yöntemde taşıma işlemi yapan bir robot adım adım kodlanır ve gideceği yörünge noktalar kümesi ile robota tanıtılır veya bir rehber dahilinde takip işlemi yaparak programa sadık kalır. Dolayısıyla, taşıyacağı malzemenin boyutu, robotun önünde durması gereken konum tamamen sabit olmalıdır. Aksi halde robot oluşabilecek herhangi bir değişimi dikkate almayacağından parçayı tutamayacak, hasara sebebiyet verecek veya arızalanacaktır. Perception robotu gibi yapay zeka ile çevresindeki değişimleri dinamik olarak algılayabilen bir robot için bu sorun ortadan kalkmaktadır. Bu robot dağınık halde bulunan kutuları nesne algılama sistemi ile tespit edip istenilen şekilde istifleyebilmektedir.

Şekil 3. Industrial Perception Robotu

Teknoloji bu kadar hızlı ilerlerken yeni teknolojileri, gelişimin hangi yönde ilerlediğini iyi kestirip gerekli donanımlar ile kendimizi sürekli olarak geliştirmemiz gerekmektedir. Yukarıdaki örneklerde de bahsedildiği gibi robotlarda da artık ciddi ve hızlı bir değişim süreci yaşanmaktadır. Şekil 4’te Boston Dynamics firmasına ait robotlar, bu değişime örnek olarak gösterilebilirler.